Giáo dục Phần Lan phần 23 – MÓN NGON GỢI NHỚ MIỀN CỐ QUẬN

BÀI 23: MÓN NGON GỢI NHỚ MIỀN CỐ QUẬN
(Chuỗi 100 BÀI GIỚI THIỆU VỀ GIÁO DỤC PHẦN LAN)

Trong số những món ăn “quốc hồn quốc túy” của Phần Lan, có hai món mang tên vùng đất Karjala (tên tiếng Anh là Karelia) ở phía Đông Nam: karjalanpiirakka và karjalanpaisti.
Sau thế chiến thứ hai, Nga chiếm vùng Karjala. 400.000 người Phần ở đây (chiếm 1/10 dân số toàn Phần Lan lúc ấy) phải chuyển đến ở nơi khác trong lãnh thổ Phần Lan. Họ mang theo món ăn của quê hương mình, và từ đó hương vị vùng Karjala dần được yêu thích khắp cả nước.
Nhờ đâu những món ăn Karjala dễ dàng chinh phục khẩu vị người vùng khác đến vậy? Muốn biết thì phải tìm hiểu hai câu phổ biến nhất người ta hay kể về Karjala. Câu 1: “Chúng tôi có thể nghèo, nhưng chúng tôi không đói”. Câu 2: “Người Karjala nghèo là bởi họ ăn quá ngon”.
Quả vậy, ẩm thực Karjala rất phong phú, hào phóng và đầy năng lượng. Karjalan là vùng đất nhỏ bé nơi biên giới, nhưng được xem là cái nôi của văn hóa Phần. Thiên sử thi Kalevala – tác phẩm vĩ đại, góp phần quan trọng định hình bản sắc dân tộc Phần Lan – ra đời ở Karjala.
Karjalanpiirakka còn có tên gọi khác là riisipiirakka – bánh gạo. Nghe tên “bánh gạo” thôi đã yêu luôn rồi, sao mà ngon, lành và thân thương quá đỗi với những cư dân lúa nước. Bánh được làm bằng lúa mạch đen, lúa mì, ở giữa nhồi cháo (gạo nấu với sữa và nước). Bánh gạo ăn ngon nhất với bơ trứng (egg butter). Còn nếu vội, bạn chỉ việc phết ít bơ lên trên, bỏ vào lò vi sóng vài ba phút là đã có món bánh nóng hổi, bùi bùi béo béo.
Bánh gạo rất “dễ ăn”, lại làm từ những nguyên liệu bình dân, dễ kiếm. Ngày nay, bạn dễ dàng mua được bánh gạo ở các tiệm bánh, siêu thị, tạp hóa… Nhưng người sành ăn đều cho rằng phiên bản công nghiệp đó quá dở so với bánh nhà làm.
Nhiều phụ nữ gốc gác ở Karjala vẫn mang theo mình công thức bánh gạo gia truyền học từ mẹ, bà nội, bà ngoại. Họ thường xuyên làm món bánh ấy, không chỉ để ăn đúng vị, mà còn để tưởng nhớ tổ tiên và vùng quê cũ xa xôi. Họ dạy cho bạn bè, cho con cái cách làm riisipiirakka đúng chất Karjala nhất. Khi sống ở nước ngoài, họ thường làm bánh gạo cho vơi nỗi nhớ nhà.
Còn karjalanpaisti là món hầm gồm thịt heo, thịt bò, có khi thêm cả thịt cừu, cùng rau củ. Với thời tiết Phần Lan, khó có gì hợp hơn món hầm bổ dưỡng, nóng sốt này. Karjalanpaisti dễ dàng trở thành món ăn “quốc dân”, được nam phụ lão ấu yêu thích. Từ bữa ăn hàng ngày cho đến ngày lễ lớn, nhất là khi gia đình tụ họp, thịt hầm Karjala hiếm khi vắng mặt. Siêu thị bán hộp thịt chuyên dùng cho món này, dán nhãn “Karjalanpaisti” hay chỉ ngắn gọn “paisti”.
Nhắc đến “Karjala”, nhiều người Phần nghĩ ngay đến hai món ăn thần thánh này và bia Karjala, trước khi nhớ đến vùng đất bị Nga chiếm. Vùng đất Karjala “vật lý” đã không còn hiện hữu trên bản đồ Phần, nhưng tinh thần Karjala, tâm hồn Karjala, hương vị Karjala sẽ trường tồn cùng người Phần bao thế hệ. Chừng nào karjalanpiirakka và karjalanpaisti còn được yêu thích, thì cái tên Karjala vẫn được nhắc nhở hàng ngày.
Nếm vị ngon gọi tên miền cố quận – tình yêu nước, lòng kính nhớ tổ tiên nhiều khi giản đơn và thực tế lắm thay.