Giáo dục Phần Lan phần 25: VÀNG LAPLAND – DÂU MÂY

BÀI 25: VÀNG LAPLAND – DÂU MÂY (CLOUDBERRY/ HILLA)
(Chuỗi 100 BÀI GIỚI THIỆU VỀ GIÁO DỤC PHẦN LAN)

Cloudberry xứng đáng là nữ hoàng trong vương quốc quả mọng mọc hoang. Có người dịch ra tiếng Việt là dâu mâm xôi, mâm xôi vàng, mâm xôi Bắc cực… nhưng tôi thích gọi là “dâu mây” – vừa dịch sát nghĩa tiếng Anh, vừa miêu tả hình dáng trái. Chỉ một trái dâu mây thôi nhưng nhìn như một chùm quả chi chít, bồng bềnh như mây xốp trên trời.
Dâu mây sở hữu cho mình đến 4 cái tên trong tiếng Phần: lakka, hilla, valokki và suomuurain – con cưng thì có nhiều tên mà. Trong đó, lakka và hilla phổ biến nhất.
Hàm lượng vitamin C trong dâu mây cao gấp đôi cam, lượng chất xơ có ích thì hơn hẳn các loại berry dại của Phần. Dâu mây còn là đại gia về caroten, omega 3, chứa 6 loại axit béo, giàu vitamin B, E, các vi chất như phospho, sắt, magne, calcium… Nhờ đó, dâu mây ngăn cản quá trình oxy hóa của tế bào, giúp cơ thể luôn đầy đủ dưỡng chất, trẻ trung và xinh đẹp.
Khỏi phải nói, dâu mây quả là “giá trị liên thành”. Phần Lan có hàng tá loại berry trong rừng, nhưng không gì khiến mọi người “phát cuồng” bằng dâu mây. Dâu mây chỉ phát triển ở vùng đầm lầy, trong khí hậu địa cực – khó tìm nên càng quý. Phía Nam của Lapland là vùng đất lý tưởng cho “mỏ vàng” thực vật này. Ranua – thành phố nổi tiếng với sở thú địa cực – còn tự phong mình là “thủ phủ dâu mây” và tổ chức Hội chợ Dâu mây hàng năm.
Cứ đến cuối tháng 7, dân tình Lapland, nhất là Ranua, lại “nai nịt” quần áo đi rừng kín mít, mang ủng cao su, đội nón chống muỗi, xách xô xô chậu chậu đi “tìm vàng”. Thật chứ chẳng đùa, người ta gọi đó là “cơn sốt dâu mây” (cloudberry fever), hừng hực “máu me” có kém dân miền Tây hoang dã nước Mỹ đi đào vàng là bao. Nếu tìm được “bãi” tốt, thì hái được mấy chục kí trong vòng vài tiếng là chuyện bình thường. Bao nhiêu kinh nghiệm, kĩ năng vận dụng hết lúc này, tìm được rồi thì phải giữ kín, không để người khác biết đến tranh với mình. Những người hái dâu đã bịa ra vô vàn câu chuyện gặp gấu dữ, để dọa những “đối thủ” tiềm năng. Dân gian gọi đó là loài “gấu – dâu mây”.
Khi còn “xanh” thì trái dâu mây có màu đỏ tươi – ngược đời vậy đó. Còn khi chín, nó ngả màu vàng cam. Nên khi vào rừng, bạn đừng hái những quả đỏ rực nhé, chúng lừa tính đấy.
Ngoài ăn tươi thì người ta còn dùng dâu mây để làm bánh, mứt, để dành cho mùa đông. Hàm lượng dinh dưỡng của nó vẫn không suy suyển mấy sau hàng tháng trời nằm trong ngăn đá tủ lạnh. Mứt dâu mây kết hợp cùng phô mai bánh mì (leipäjuusto/ bread cheese) tạo thành cặp đôi hoàn hảo ngon lành rất Phần.