Giáo dục Phần Lan phần 19 – NHÀ MÙA HÈ: THIÊN ĐÀNG NGHỈ DƯỠNG HAY LAO ĐỘNG KHỔ SAI?

BÀI 19: NHÀ MÙA HÈ: THIÊN ĐÀNG NGHỈ DƯỠNG HAY LAO ĐỘNG KHỔ SAI?
(Chuỗi 100 BÀI GIỚI THIỆU VỀ GIÁO DỤC PHẦN LAN)

Sau hạ chí, các thành phố lớn của Phần Lan bỗng thưa người hẳn. Mọi người đang “đi trốn” trong những ngôi nhà mùa hè (kesämökki).
Trung bình cứ 4 gia đình người Phần thì có một nhà mùa hè. Số lượng này tuy “khiêm tốn” hơn sauna nhiều, nhưng cũng đủ cho hơn 5 triệu người Phần tiếp cận. Nếu không sở hữu nhà mùa hè, họ có thể dễ dàng mượn từ bạn bè, họ hàng gần xa, hoặc thuê của các dịch vụ du lịch.
Không chỉ là nơi nghỉ dưỡng, thư giãn, kesämökki còn là một biểu tượng của văn hóa, lối sống Phần. Tình yêu thiên nhiên, thích yên tĩnh và riêng tư, trân trọng thời gian thư giãn bên người thân, bè bạn… biểu hiện rõ nét trong những ngôi nhà gỗ xinh xắn.
Truyền thống ở nhà mùa hè bắt nguồn từ xưa, nhưng nở rộ sau thế chiến thứ hai. Khi ấy, dù muộn màng hơn các nước khác, Phần Lan đô thị hóa khá nhanh. Những cư dân mới của phố thị chật chội thường hoài niệm về một thời chưa lâu với ông bà, cha mẹ giữa làng quê thanh bình. Kinh tế tăng trưởng khá tạo điều kiện cho họ “thương nhớ đồng quê” một cách thiết thực. Có hơn 200.000 ngôi nhà mùa hè được dựng nên trong 20 năm 1970 – 1990, và hiện nay mỗi năm người Phần vẫn xây xây cất cất hàng ngàn kesämökki nữa.
Nhà mùa hè làm bằng gỗ, thường nhỏ gọn, chỉ gồm một tầng và phòng áp mái. Nhất thiết kesämökki phải xây bên hồ, và sauna dĩ nhiên không thể thiếu. Lý tưởng nhất là cửa sauna dẫn thẳng ra hồ, để từ phòng tắm hơi nghi ngút 100 độ, mọi người trần như nhộng phóng thẳng xuống hồ mát lạnh. Rồi lại lên sauna 100 độ tiếp… đến khi nào chán thì thôi.
Có hồ thì phải có thuyền, để gia đình thong dong bơi chèo đi dạo, câu cá, ngắm cảnh… Có cá thì phải có lò BBQ cho trọn bữa ăn dã ngoại ngon lành. Nếu may mắn, bạn còn hái được kha khá việt quất dại (bilberry) để làm bánh tráng miệng.
Nghe qua lý tưởng như thiên đàng, chỉ toàn ăn chơi không vướng bận. Nhưng thực tế nhiều khi nào phải vậy.
Nhà mùa hè “đúng điệu” ở Phần Lan thường không có những tiện nghi mà ai cũng quen dùng. Một số trang hướng dẫn du lịch còn hiến kế cho khách cách xác định kesämökki loại xịn: đặt 3 câu hỏi:
1. Có điện không?
2. Có internet không?
3. Có toilet trong nhà không?
Nếu câu trả lời là “Không” cho cả 3 câu, thì mới đúng là kesämökki đúng tinh thần Phần nhất. Toilet ở bên ngoài nhà chính, dùng mạt cưa và các chế phẩm sinh học để khử mùi. Trong nhà cũng không có nước máy mà phải xách nước từ hồ lên. Nếu trời tối (khi không còn đêm trắng) thì thắp sáng bằng đèn cầy, lửa… Khi hành quân đến nhà mùa hè, thì việc đầu tiên là phải chia nhau chẻ củi, xách nước đổ đầy các thùng chứa trong nhà, chứ đâu phải phỡn bụng ra ăn, sauna rồi ngủ.
Để tận hưởng đúng tinh thần kesämökki, người ta còn khuyên du khách nên bỏ điện thoại ở nhà. Khi không còn dế yêu để ngắm vuốt, bạn sẽ luôn nhìn người đối diện khi trò chuyện, như cách ta giao tiếp 20 năm trước.
Joel Willans – nhà văn Anh đã sống ở Phần Lan 15 năm – đúc kết: nhà mùa hè giống trại lao động khổ sai hơn là khu nghỉ dưỡng, trong cuốn sách mới xuất bản “101 Very Finnish Problems” của anh.
Tuy nhiên, bạn đừng vội vắt giò lên cổ chạy vì sợ. Những ngôi nhà mùa hè đầy đủ điện nước (thậm chí cả wireless), toilet hiện đại trong nhà mọc lên ngày càng nhiều. Và nếu bạn thuê một căn để nghỉ ngơi, thì bạn hoàn toàn có thể chọn giữa kiểu nhà nghỉ dưỡng phủ phê & trại lao động.
Bạn thích kiểu nào hơn?